Aanpak bij pesten: de NO BLAME-methode

Toelichting voor de ouders

Pesten betekent: plagen, treiteren, iemand pijn doen en het leven zuur maken. Het gemene hiervan is dat meestal een groepje kinderen samen één kind gaat pesten. Dit groepje maakt dat kind belachelijk, stoot het uit de groep waardoor dat kind zich heel ongelukkig gaat voelen.
Een kind dat wordt gepest voelt zich vaak heel alleen. Het durft niet meer buiten te spelen of kan ’s nachts niet slapen. Het kan er zelfs hoofdpijn of buikpijn van krijgen. Het ergste is dat het kind niet meer weet wat het moet doen om het pesten te stoppen.

Eigenlijk loopt iedereen op school de kans gepest te worden. Er zijn vaak genoeg aanleidingen voor te vinden. Bijvoorbeeld je uiterlijk, je kleding, omdat je ouders gaan scheiden, je kunt misschien heel goed leren of juist niet. Er zijn natuurlijk nog veel meer dingen op te noemen.

Er zijn een heleboel kinderen die dagelijks gepest worden. Het komt op alle scholen voor. Pesten is er altijd al geweest, maar er werd op scholen nooit veelover gepraat. Wij vinden het belangrijk dat dit wel gebeurt. Met onze school kozen we voor de NO Blame-aanpak.

Een toelichting:
Door: Saskia Borstlap-Niels Overzee

Inleiding

Als een kind zich al langer ongelukkig voelt omdat hij of zij stelselmatig geconfronteerd wordt met vervelend of agressief gedrag, wordt geplaagd of buitengesloten van de sociale groep (school, klas, etc.), spreken we van pesten.

Pesten is een vorm van een conflict. Het woord conflict heeft voor veel mensen een ernstige of heftige gevoelsbetekenis. Toch zijn conflicten in menselijke relaties vaak onvermijdelijk. We doen er dus beter aan conflicten serieus te nemen.

Jarenlange ervaring in onze therapiepraktijk, alsook ons eigen ouderschap heeft ons er ten zeerste van doordrongen hoe belangrijk het is om pestgedrag aan de basis aan te pakken. In 2001 ontdekten we de No-Blame methode en we hebben deze aanpak vervolgens, in overleg met de grondleggers en met collega’s in andere Europese landen, vertaald, bewerkt en aangepast aan de Nederlandse situatie.

De No-Blame methode is een aanpak om pesten te laten ophouden. De methode werkt vanuit een niet straffend model en is toch (of misschien daarom) zeer effectief.

Het is proefondervindelijk gebleken dat veel strategieën die gebruikt zijn om het gedrag van de pester te veranderen, niet effectief zijn.

We kijken naar de pester met gevoelens van boosheid en frustratie, en naar het slachtoffer met medelijden. Omdat we een verantwoordelijkheid hebben tegenover de kinderen en hun ouders is het belangrijk dat we accuraat en effectief kunnen reageren op pestgedrag. Dit betekent dat we een methode moeten kunnen inzetten die werkelijk leidt tot resultaten, n.l. het pesten te laten ophouden.

De No-Blame methode is een zeer effectieve, gemakkelijk toe te passen aanpak om pesten te laten ophouden. Sommige onderzoeken in Engeland noemen succespercentages van +90%. (1) Waar de meeste andere methoden zich onderscheiden indien ze rond de 50% succesvol zijn, vinden wij dat we hier kunnen spreken van een revolutionaire ontwikkeling in de aanpak van pestgedrag.

Filosofie

Scholen hebben, net als ouders een zorgplicht ten opzichte van de leerlingen. Die zorgplicht omvat ons inziens ook de verantwoordelijkheid om het aantal pestincidenten te verminderen, onder andere door er op een veilige en effectieve manier op te reageren. Veiligheid is een belangrijke randvoorwaarde voor kinderen om zich goed te kunnen ontwikkelen.

Een schoolsysteem zou eigenlijk zo ingericht moeten zijn dat het alle kinderen en stafleden steunt. Op die manier wordt een situatie vermeden waarin kinderen en/of stafleden aan zichzelf zijn overgeleverd met betrekking tot het oplossen van (pest)problemen. (2)

Hieruit volgt dat een paar belangrijke attitudes geïntegreerd moeten zijn om problemen aan te kunnen pakken. Toegespitst op het pestprobleem gaat dat om:

• Een sfeer kunnen creëren waarin pesten door het complete team eenduidig als ongewenst gedrag wordt aangemerkt.
• Het belang onderkennen dat er voor zowel slachtoffer als dader hulp geboden moet worden.
• Willen onderschrijven dat ook toeschouwers en “mede-weters” een rol in het proces vervullen.
• Begripvol kunnen luisteren, daar de tijd voor kunnen nemen en open staan voor ideeën van de kinderen.
• Steunend en hulpvaardig kunnen zijn. Het is bijvoorbeeld belangrijk dat je zorgt dat de kinderen merken dat je hun medestander bent, laat ze niet in de kou staan en help de groep goede oplossingen te vinden.

Eén van de gevolgen van het toepassen van de No-Blame® methode is dat kinderen (en leerkrachten) leren om samen conflicten op te lossen door verantwoordelijkheid voor elkaar te aanvaarden. Bij deze methode wordt dat niet expliciet gemaakt of als een moraliteit ingehamerd, we volstaan met het laten ervaren van deze houding.

De methode

De NoBlame methode is een stappenplan.

Wat dit stappenplan bijzonder maakt, is dat het erin voorziet dat het pesten op een voor alle betrokkenen veilige manier wordt opgelost en dat het kinderen (en volwassenen) leert om op een andere manier om te gaan met conflicten. Bij deze methode is de manier waarop een en ander gebeurd essentieel. Wat voorop staat is de filosofie dat het uiteindelijk niet helpt om te (dreigen met) straffen en dat het probleem samen opgelost dient te worden.

Het is de bedoeling dat er op school een pestcoördinator komt die als aanspreekpunt fungeert voor iedereen die met pesten geconfronteerd wordt. De pestcoördinator hanteert het stappenplan om tot een bevredigende oplossing te komen.

Kort weergegeven behelst het stappenplan dat het gepeste kind wordt bevraagd naar zijn/haar ervaringen. Vervolgens worden pesters en omstanders bijelkaar geroepen en wordt er gezocht naar een oplossing. Later vindt er een evaluatie plaats.

Ten slotte

De No-Blame methode is, hoe succesvol ook, geen panacee voor elk ongewenst gedrag. Het levert echter wel de bouwstenen voor een empathische en zorghebbende filosofie. Het geeft alle leerlingen een kans en geeft ze gestructureerde steun.